- เมืองซับจำปา
- เมืองโบราณซับจำปาอยู่ทางทิศเหนือของ "ป่าจำปีสิรินธร" เส้นทางการท่องเที่ยวภายในตำบลซับจำปามีดังนี้
- ชื่อ"ซับจำปา" ในอดีตบริเวณนี้มีต้นจำปาสักขนาดใหญ่ จำนวนมากขึ้นในบริเวณที่มีน้ำซับพุขึ้นมาจากใต้ดิน เมื่อดอกร่วงลงมาจะมีกลีบสีเหลืองและมีขนาดใหญ่
ทำให้ชาวบ้านเข้าใจว่าเป็นต้นจำปาบริเวณนี้ จึงถูกเรียกว่า "ซับจำปา"
เมืองโบราณซับจำปาตั้งอยู่ที่หมู่ที่ 7 บ้านคูเมือง ตำบลซับจำปา อำเภอท่าหลวง จังหวัดลพบุรี ตั้งอยู่บนเนินดินสูงขอบที่ราบภาคกลางที่ติดต่อกับที่ราบสูงภาคตะวันออกเฉียงเหนือ
ประวัติความเป็นมา เมืองโบราณซับจำปา หลักฐานทางโบราณคดีที่ค้นพบที่เมืองซับจำปาเป็นถิ่นที่อยู่ของมนุษย์ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ซึ่งมีอายุประมาณ 3,000 ปี มาแล้ว ต่อมาได้รับอิทธิพลวัฒนธรรมจากอินเดีย เช่น ศาสนา วิถีความเชื่อ อักษร ภาษา การปกครองนั้นคงจะเป็นการปกครองที่มีกษัตริย์เป็นใหญ่ เพราะจารึกภาษาสันสกฤตที่ค้นพบกล่าวถึงพระเจ้าแผ่นดินเป็นผู้นำ จากหลักฐานทางโบราณคดีอาจกำหนดได้ว่าเมืองซับจำปาเป็นชุมชนที่มีผู้อาศัยอยู่มาจนถึงประมาณพุทธศตวรรษที่ 15 แล้วจึงถูกทิ้งร้างไป เพราะเหตุว่าไม่พบหลักฐานทางโบราณคดีอื่นใดที่มีอายุหลังพุทธศตวรรษที่ 15
ลักษณะรูปร่างเมืองโบราณซับจำปา เป็นมีคูน้ำกว้างลึก และมีคันดินกำแพงสูงล้อมรอบเมือง ผังเมืองเป็นรูป "วงกลมรีคล้ายรูปหัวใจ" เมืองชนิดไม่มีรูปแบบหรือเป็นรูปอิสระ วัดขนาดความกว้างจากทิศเหนือไปทิศใต้ 834 เมตร จากทิศตะวันออกไปทิศตะวันตกประมาณ 704 เมตร เมืองนี้มีกำแพงดินสูง 2 ชั้น มีคูเมืองลึก ตรงกลางกำแพงเป็นดินอัดแน่นสูงประมาณ 10 เมตร จาก พื้นคูเมือง คูเมืองกว้างประมาณ 16 เมตร ภายในเมืองมีเนินดิน 3 เนินมีเศษอิฐซึ่งเข้าใจว่าเป็นซากโบราณสถาน นอกเมืองมีสระน้ำ 1 สระ
สิ่งที่พบเป็นหลักฐานของมนุษย์ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ได้แก่ กำไลหิน แกนกำไลทำด้วยหินมาร์ล เศษภาชนะดินเผา และของยุคสมัยทวารวดีได้แก่ ชิ้นส่วนพระพุทธรูป ประติมากรรมรูปกวางหมอบ ชิ้นส่วนธรรมจักร ตุ๊กตาดินเผา เครื่องมือเครื่องใช้ เครื่องประดับที่เป็นโลหะสัมฤทธิ์ จารึก 5 ชิ้น เส้นทางเข้าสู่เมืองซับจำปา ฯลฯ
- เมืองโบราณซับจำปา
- พิพิธภัณฑ์เมืองโบราณซับจำปา ตั้งอยู่ในโรงเรียนท่าหลวงวิทยาคม
- ศูนย์ข้อมูลเมืองโบราณซับจำปาและป่าจำปีสิรินธร(ICSC) ตั้งอยู่ในโรงเรียนท่าหลวงวิทยาคม นำชมโดยมัคคุเทศก์ท้องถิ่น
- หลวงพ่อบุญมี วัดซับจำปา
- ป่าจำปีสิรินธร
