ตราประจำจังหวัด



ตราประจำจังหวัด เป็นรูปพระนารายณ์ประทับยืนบนแท่นหน้าพระปรางค์สามยอด 
     ความหมาย : เพื่อเป็นการเฉลิมพระเกียรติสมเด็จพระนารายณ์มหาราช ที่ทรงสถาปนาลพบุรี เป็นเมืองหลวง เมื่อ พ.ศ. 2208 และสร้างความเจริญรุ่งเรืองให้กับแผ่นดินลพบุรี นับอเนกอนันต์ ส่วนรูปพระปรางค์สามยอดนั้นเป็นโบราณสถานที่ถือเป็นสัญลักษณ์เมืองลพบุรี

สัญลักษณ์ประจำจังหวัด



คำขวัญประจำจังหวัดลพบุรี

วังนารายณ์คู่บ้าน     ศาลพระกาฬคู่เมือง     ปรางค์สามยอดลือเลื่อง     เมืองแห่งดินสอพอง    
เขื่อนป่าสักชลสิทธิ์เกริกก้อง     แผ่นดินทองสมเด็จพระนารายณ์


ความหมาย : เป็นคำขวัญที่แสดงให้ทราบสถานที่สำคัญ ที่เป็นโบราณสถานที่สำคัญที่เด่นของ จังหวัดลพบุรี ได้แก่ พระนารายณ์ราชนิเวศน์ ศาลพระกาฬ พระปรางค์สามยอด เป็นจังหวัดที่มีการทำ ดินสอพองมาตั้งแต่โบราณ และเป็นดินสอพองที่ดีที่สุดในเมืองไทย เป็นเมืองที่มีความเจริญรุ่งเรือมากที่สุดในทุกด้านหรือที่เรียกว่ายุคทอง คือในช่วงรัชสมัยสมเด็จพระนารายณ์มหาราช

ต้นไม้ประจำจังหวัดลพบุรี



พิกุล  ( Bullet Wood) ชื่อวิทยาศาสตร์ Mimusops elengi Linn. 
     ชื่ออื่น กุน  แก้ว และซางดง 
     ลักษณะ เป็นไม้ยืนต้นสูง 10-20 เมตร เรือนยอดแน่นทึบ เปลือกสีเทาอมน้ำตาล ใบเดี่ยวเรียงสลับ แผ่นใบรูปไข่แกมรูปหอก กว้าง 2-5 เซนติเมตร ยาว 5-10 เซนติเมตร ปลายเรียว มีดอกสีขาวปนเหลือง กลิ่นหอม ออกดอกตามง่ามใบ ออกดอกตลอดปี ผลรูปไข่ปลายแหลม กว้างประมาณ 1.8 เซนติเมตร ยาว 3 เซนติเมตร ผลสุกสีแสด เนื้อในผลสีเหลือง รสหวาน มี 1 เมล็ด ปลูกเป็นไม้ประดับและให้ร่มเงา ขยายพันธุ์โดยใช้เมล็ด

แผนที่จังหวัดลพบุรี



ความเป็นมาของจังหวัดลพบุรี 

     ลพบุรีเป็นเมืองที่มีประวัติศาสตร์อันยาวนานเพราะปรากฏร่องรอยการอยู่อาศัยของมนุษย์ติดต่อกันนานนับแต่ยุคก่อนประวัติศาสตร์ ไม่น้อยกว่า 3,000-4,000 ปีมาแล้ว จากการค้นพบหลักฐานทางโบราณคดีจำนวนมาก และมีหลักฐานเอกสาร จารึกกล่าวถึงเมืองลพบุรี อยู่หลายประการเช่นในพุทธศตวรรษที่ 11-15 มีหลักฐานคือพงศาวดารเหนือกล่าวถึงพระยากาฬวรรรณดิศได้ให้พราหมณ์ยกพลมาสร้างเมืองละโว้ตั้งแต่ พ.ศ.1002 นอกจากนี้ยังมีตำนานชินกาลมาลีปกรณ์กล่าวถึงการสร้างเมืองหริภุญไชยใน พ.ศ.1204 ต่อมาอีก 2 ปี คือ พ.ศ.1206 ได้ส่งทูตล่องลำน้ำปิงไปเมืองลวปุระทูลขอเชื้อสายกษัตริย์ลวปุระให้ไปปกครอง กษัตริย์ลวปุระจึงได้พระราชทานพระนางจามเทวี พระราชธิดา ให้ไปครองเมืองหริภุญไชย ชื่อเมืองลวปุระในตำนานชินกาลมาลีปกรณ์เป็นที่ยอมรับว่าคือเมืองลพบุรีในปัจจุบัน จึงสรุปได้ว่าลพบุรีคงเป็นเมืองสำคัญเมืองหนึ่ง แว่นแคว้นอื่นจึงได้ยอมรับและขอเชื้อสายไปปกครอง
     ในระยะราวพุทธศตวรรษที่ 16-18 ละโว้หรือลพบุรีตกอยู่ภายใต้อำนาจทางการของอาณาจักรกัมพูชาเป็นครั้งคราวปลายพุทธศตวรรษที่18 เกิดความอ่อนแอในอาณาจักรกัมพูชาทำให้รัฐต่างๆ ที่เคยอยู่ใต้อำนาจปลีกตัวเป็นอิสระ รวมทั้งละโว้ด้วย ในราวพุทธศตวรรษที่ 19 ปรากฏหลักฐานว่าเมืองลพบุรี น่าจะเป็นเมืองที่พระเจ้าอู่ทองเคยครองราชย์มาก่อนที่จะย้ายไปสถาปนาอาณาจักรอยุธยา และในสมัย กรุงศรีอยุธยานี้เองที่ลพบุรีเจริญรุ่งเรืองที่สุด เพราะสมเด็จพระนารายณ์มหาราช (ครองราชย์ พ.ศ.2199-2231) ได้สถาปนาลพบุรีเป็นราชธานีที่สอง หลังแผ่นดินสมเด็จพระนารายณ์มหาราชแล้วลพบุรีขาดความสำคัญลงมากจนกระทั่งถึงรัชสมัยพระบาทสมเด็จพระจอมเกล้าเจ้าอยู่หัวรัชกาลที่ 4 แห่งกรุงรัตนโกสินทร์ ได้โปรดสถาปนาเมืองลพบุรีเป็นที่ประทับอีกแห่งหนึ่งจึงเห็นได้ว่าเมืองลพบุรีมีความสำคัญติดต่อกันมา ยาวนานนับพันปี

• สภาพทั่วไปของจังหวัดลพบุรี 
  1. สภาพทางภูมิศาสตร์ 
       1.1 ที่ตั้งและอาณาเขต   จังหวัดลพบุรีตั้งอยู่ในภาคกลางของประเทศไทย ระหว่างเส้นรุ้งที่ 47 องศา 37 ลิปดาเหนือ และเส้นแวงที่ 100 องศา 25 ลิปดาตะวันออก อยู่ห่างจากรุงเทพมหานครไปทางเหนือตามเส้นทางหลวงหมายเลข 1 ถนนพหลโยธิน ประมาณ 155 กิโลเมตร หรือทางรถไฟสายเหนือประมาณ 133 กิโลเมตร มี พื้นที่ 6,586.67 ตารางกิโลเมตร หรือประมาณ 4,116,668 ไร่ มีอาณาเขตติดต่อกับจังหวัดต่าง ๆ 8 จังหวัด ดังนี้
             -ทิศเหนือติดต่อกับเพชรบูรณ์และนครสวรรค์
             -ทิศใต้ติดต่อกับพระนครศรีอยุธยาและสระบุรี
             -ทิศตะวันออกติดต่อกับนครราชสีมาและชัยภูมิ
             -ทิศตะวันตกติดต่อกับสิงห์บุรีและอ่างทอง
       1.2 ลักษณะภูมิประเทศ  ภูมิประเทศของจังหวัดลพบุรี แบ่งออกเป็น 2 ส่วนใหญ่ ๆ คือ
             (1) ที่ราบลุ่ม มีพื้นที่ 1,170 ตารางกิโลเมตร เป็นพื้นที่ของอำเภอท่าวุ้งทั้งหมด ตอนกล และตะวันตกของอำเภอเมืองลพบุรี ตอนกลางและตะวันตกเฉียงใต้ของอำเภอโคกสำโรง และส่วนใหญ่ของอำเภอบ้านหมี่ พื้นที่ราบตอนกลางของอำเภอเมืองลพบุรี บริเวณหมู่บ้านสะพานอิฐ และหมู่บ้านหินสองก้อนจะมีดินสีขาวที่สามารถนำมาทำดินสอพองได้ และดินสอพองของจังหวัดลพบุรีได้ชื่อว่าเป็นดินสอพองที่ดี ที่สุดของเมืองไทย
             (2) ที่ราบสลับเนินเขาและภูเขา มีเนื้อที่ 4,816.67 ตารางกิโลเมตร ครอบคลุมพื้นที่ด้านตะวันออกของอำเภอเมืองลพบุรี ทิศตะวันตกเฉียงเหนือของอำเภอบ้านหมี่บางส่วน ทิศตะวันตกเฉียงเหนือและตะวันออกของอำเภอโคกสำโรงและอำเภอท่าหลวง
       1.3 ลักษณะภูมิอากาศ
             สภาพโดยทั่วไปมีภูมิอากาศแบบร้อนชื้น อยู่ภายใต้อิทธิพลของลมมรสุมตะวันตกเฉียงใต้และลมมรสุมตะวันออกเฉียงเหนือ และยังได้รับอิทธิพลจากพายุดีเปรสชั่นและพายุใต้ฝุ่นอีกด้วยโดยเฉพาะในช่วงเดือนสิงหาคมถึงเดือนกันยายน มีอุณหภูมิเฉลี่ย 28.3 องศาเซลเซียส มีปริมาณน้ำฝนเฉลี่ยปีละประมาณ 1,147.6 มิลลิลิตร สำหรับมีฤดูกาลต่างๆ มี 3 ฤดู คือ
             ฤดูร้อน ระหว่างเดือน มีนาคม-พฤษภาคม อากาศจะร้อน และแห้งแล้ง
             ฤดูฝน ระหว่างเดือนมิถุนายน-ตุลาคม อากาศจะชุ่มชื้นในเดือนกันยายน
             ฤดูหนาว ระหว่างเดือนพฤศจิกายน-กุมภาพันธ์ อากาศจะหนาวเย็นสลับกับอากาศร้อน
  
  2. ประชากร 
       ประชากรของจังหวัดลพบุรีส่วนใหญ่เป็นชาวไทยภาคกลาง และมีชนเชื้อสายจีนปะปนอยู่ทั่วไป นอกจากนี้ยังมีชนเชื้อสายลาว ลาวพวน ส่วนใหญ่อยู่ในท้องที่อำเภอบ้านหมี่ ชนเชื้อสายมอญอาศัยอยู่ในเขตท้องที่ตำบลบางขันหมาก อำเภอเมืองลพบุรี ซึ่งชนเชื้อสายต่างๆ นี้ยังคงรักษาวัฒนธรรม ขนบธรรมเนียม ประเพณี ภาษาพูดที่เป็นเอกลักษณ์ของตนเอง แต่ก็สามารถปรับตัวให้เข้ากับประชากรส่วนใหญ่ได้ดี 
       จังหวัดลพบุรีมีประชากร รวมทั้งสิ้น 839,397 คน เป็นชาย 421,004 คน หญิง 418,393 คน ความหนาแน่นของประชากรเฉลี่ยทั้งจังหวัดประมาณ 126 คนต่อตารางกิโลเมตร โดยอำเภอที่มีความหนาแน่นของประชากรมากที่สุดคือ อำเภอเมืองลพบุรี จำนวน 439 คนต่อ ตารางกิโลเมตร และอำเภอที่มีความหนาแน่นของประชากรน้อยที่สุดคือ อำเภอท่าหลวง ประมาณ 52 คนต่อตารางกิโลเมตร และมีประชากรในเขตอำเภอต่าง ๆ ดังนี้
  
  

อำเภอ	จำนวนประชากร (คน)
	ชาย	หญิง	รวม
เมืองลพบุรี	158,273	146,327	304,600
โคกสำโรง	42,745	43,328	86,073
ชัยบาดาล	51,924	53,574	105,498
ท่าวุ้ง	26,040	28,405	54,445
บ้านหมี่	38,633	41,384	80,017
พัฒนานิคม	31,257	32,006	63,263
ท่าหลวง	15,899	16,071	31,970
สระโบสถ์	14,248	14,688	28,936
โคกเจริญ	12,220	12,111	24,331
ลำสนธิ	12,523	12,626	25,149
หนองม่วง	17,242	17,873	35,115
รวม	421,004	418,393	839,397

• 3. เขตการปกครอง 
       จังหวัดลพบุรีแบ่งเขตการปกครองเป็น 11 อำเภอ คือ อำเภอเมืองลพบุรี อำเภอโคกสำโรง อำเภอชัยบาดาล อำเภอท่าวุ้ง อำเภอบ้านหมี่ อำเภอพัฒนานิคม อำเภอท่าหลวง อำเภอสระโบสถ์ อำเภอโคกเจริญ อำเภอลำสนธิ และอำเภอหนองม่วง
• จังหวัดลพบุรี แบ่งการปกครองออกเป็น 11 อำเภอ 122 ตำบล 1,126 หมู่บ้าน 1 องค์การบริหารส่วนจังหวัด 13 เทศบาล(2 เทศบาลเมือง 11 เทศบาลตำบล) และ 112 องค์การบริหารส่วนตำบล
  
  

  อำเภอ	พื้นที่ (ตร.กม.)	ตำบล	หมู่บ้าน	เทศบาล	อบจ.	อบต.	ห่างจากจังหวัด (กม.)
  1. เมืองลพบุรี	565.613	24	219	3	1	19	0.3
  2. โคกสำโรง	982.456	13	137	1	-	13	35
  3. ชัยบาดาล	1,253.00	17	136	1	-	16	96
  4. ท่าวุ้ง	242.829	11	128	2	-	10	15
  5. บ้านหมี่	585.697	21	157	1	-	20	31
  6. พัฒนานิคม	959.151	9	86	2	-	9	46
  7. ท่าหลวง	538.865	6	45	1	-	5	78
  8. สระโบสถ์	304.605	5	46	1	-	3	64
  9. โคกเจริญ	317.140	6	53	-	-	5	77
  10. ลำสนธิ	447.000	6	48	-	-	6	123
  11. หนองม่วง	445.503	6	66	1	-	6	57
  รวม	6,641.860	122	1,126	13	1	112	-

  
  ที่มา : ที่ทำการปกครองจังหวัดลพบุรี 
     
  4. สภาพทางเศรษฐกิจและสังคม
       สภาพทางเศรษฐกิจ ประชากรส่วนใหญ่ของจังหวัดลพบุรีประกอบอาชีพด้านเกษตรกรรม ทำนา ทำไร่ แต่มีแนวโน้มพัฒนาด้านเศรษฐกิจเป็นอุตสาหกรรมมากขึ้น มีการตั้งโรงงานผลิตชิ้นส่วนคอมพิวเตอร์และอิเล็กทรอนิกส์ อุตสาหกรรมแปรรูปการเกษตร เช่นโรงงานผลิตเมล็ดพันธุ์พืชและอบ เมล็ดพันธุ์พืช โรงงานผลิตอาหารสัตว์ โรงงานผลิตน้ำตาลทรายขาว โรงงานฆ่าและชำแหละไก่ โรงงานฟักไข่ ทำให้ประชากรมีแนวโน้มเปลี่ยนจากเกษตรกรเป็นอาชีพรับจ้างมากขึ้น แต่อย่างไรก็ตามอาชีพเกษตรกร ยังนับเป็นอาชีพพื้นฐานของจังหวัดลพบุรีอยู่ต่อไป
            
       สภาพทางสังคมจังหวัดลพบุรีเป็นจังหวัดที่มีบริการด้านการศึกษาระดับดีพอสมควรมีสถานศึกษาตั้งแต่ระดับอนุบาลถึงระดับปริญญาตรี จำนวน 482 แห่ง ส่วนมากอยู่ในเขตอำเภอเมือง อัตราส่วนครูต่อนักเรียนโดยเฉลี่ยเท่ากับ 1: 18 คน มีสถานบริการด้านสาธารณสุข ภายใต้ความรับผิดชอบของภาครัฐและเอกชนจำนวน 15 แห่ง จำนวน 1533 เตียง กระจายตามอำเภอต่างๆ แต่ส่วนมากจะอยู่ในเขตอำเภอเมือง มีสถานีอนามัย 127 แห่ง คลินิกแพทย์ 67 แห่ง แต่ด้านสาธารณสุขยังมีปัญหาด้านการขาดแคลนบุคลากรสาธารณสุขและเครื่องมืออุปกรณ์ การแพทย์ยังไม่เพียงพอโดยเฉพาะในพื้นที่ห่างไกล ด้านบริการไฟฟ้า มีบริการทั่วถึงทุกหมู่บ้านบริการน้ำประปาและโทรศัพท์เพียงพอแก่ความต้องการปัญหาด้านความปลอดภัยในชีวิตและทรัพย์สินมีคดีอาชญากรรมที่เกิดขึ้นค่อนข้างสูงคือคดีเกี่ยวกับประทุษร้ายต่อชีวิตเพศ ทรัพย์สิน และปัญหายาเสพติดที่แพร่ระบาดมากที่สุดคือ แอมเฟตตามีน หรือ"ยาบ้า" ซึ่งแพร่ระบาดในทุกเขตอำเภอในกลุ่มนักเรียน นักศึกษา ผู้ขับขี่รถบรรทุก และเกษตรกรผู้ใช้แรงงานในไร่